Studijska posjeta predstavnika Univerziteta Udinama i Rijeci

Mr Đorđe Markez, generalni sekretar Univerziteta u Banjoj Luci, Mr Anđela Pepić, rukovodilac Centra za preduzetništvo i transfer tehnologija Univerziteta, i Predrag Govedarica, stručni saradnik-projekt menadžer,  21. i 22. maja 2018. boravili su u studijskoj posjeti Centru za istraživanja i transfer tehnologija Friuli Innovazione u Udinama (Italija) i Sveučilištu u Rijeci (Hrvatska).

Cilj studijske posjete bila je razmjena iskustava u procesu upravljanja projektima i transferu znanja i tehnologija.

Predstavnici UNIBL predstavili su Univerzitet i aktivnosti na istraživanjima i transferu znanja i tehnologija, te rad Centra za preduzetništvo i transfer tehnologija UNIBL. Studijska posjeta je realizovana u okviru projekta „Podrška implementaciji COST akcije: The Voice of Research Administrators – Building a Network of Administrative Excellence (BESTPRAC)“ koji finansijski podržava Ministarstvo civilnih poslova BiH.

U Centru za istraživanja i transfer tehnologija Friuli Innovazione u Udinama predstavnici Univerziteta u Banjoj Luci (UNIBL) razgovarali su sa Fabiom Feruljom, izvršnim direktorom i Saveriom Dereditom, projekt menadžerom Centra. Domaćini su predstavili rad Centra i evropske projekte koje trenutno imaju u realizaciji, a koji se odnose na podsticanje preduzetničkih aktivnosti i transfer znanja i tehnologija.

Kako je rečeno tokom sastanka Centar za istraživanja i transfer tehnologija Friuli Innovazione osnovan je kao zasebno pravno lice koje se finansira iz vlastitih sredstava.

Centar funkcioniše kao tačka povezivanja istraživačkog i industrijskog sektora kroz transfer znanja i tehnologija sa Univerziteta u Udinama i istraživačkih centara ka privredi, te pruža podršku osnivanju startap preduzeća i služi kao inkubator za novoosnovana preduzeća. Od ukupno blizu 2 miliona evra godišnjih prihoda, 55% prihoda Centar ostvaruje kroz različite projektne aktivnosti (od lokalnih grantova do evropskih fondova, naročito strukturnih i prekograničnih), dok 45% prihoda obezbjeđuje kroz pružanje usluga preduzećima u vidu podrške poslovanju i konsultantskih usluga, te iznajmljivanja prostorija za rad.

Domaćini kažu da je fokus trenutnog rada Centra je na pružanju podrške preduzećima da se prilagode uslovima rada u „industriji 4.0“, te razvijanju kompetencija za rad u takvom okruženju.

Jedan od projekata koji Centar realizuje u okviru Horizont 2020 programa pod nazivom „Unapređenje ekosistema napredne proizvodnje“ (eng. Advanced Manufacturing Ecosystem improvement – AIM) povezuje istraživački i industrijski sektor, te pruža dodatnu podršku startapima za naprednu proizvodnju u digitalnom okruženju.

Domaćini naveode da je kroz taj projekat u okviru prostorija Centra uspostavljena je laboratorija za naprednu proizvodnju u okviru koje su angažovani istraživači sa Univerziteta u Udinama i iz istraživačkih centara.

Inače, za  potrebe ovog Centra, nabavljen je i specifični 3D štampač koji služi za štampanje prototipa, a koji preduzeća i startapi mogu da koriste za razvoj novih ili unapređenje postojećih proizvoda.

Tokom posjete Sveučilištu u Rijeci, predstavnike UNIBL ugostile su kolege i iz STEP RI znanstveno-tehnologijskog parka i Centra za EU fondove Sveučilišta u Rijeci (CEUP) koji su predstavili aktivnosti na podržavanju preduzetništva i transfera znanja i tehnologija, te aktivnosti i izazove u upravljanju evropskim projektima.

Neven Tamarut, direktor za razvoj poslovanja STEP RI, predstavio je model poslovanja parka koji je osnovan kao trgovačko društvo u 100 odsto vlasništvu Sveučilišta.

Ona navodi da je model poslovanja parka usmjeren ka osiguranju potpunog samofinansiranja kroz prihode iz projekata, prihode od inkubacijskih cijena za preduzeća u inkubatoru i prihode od iznajmljivanja viška kapaciteta zgrade parka tehnološkim firmama po komercijalnim cijenama.

Kada su u pitanju inovacije i transfer znanja i tehnologija, identifikovan je problem slabe stimulacije naučnika da se bave istraživanjima i inovacijama, te da komercijalizuju rezultate istraživanja. Kako je rečeno tokom sastanka,  odgovor na to je nastojanje da se podigne svijest istraživača o mogućnostima i podršci koju pruža STEP RI zajedno sa drugim centrima u okviru Sveučilišta, poput Ureda za transfer tehnologija (UTT).

Inače, Sveučilište je osnovalo Fond za podsticanje preduzetništva kojim se omogućava finansiranje studentskih projekata i projekata naučnika, te se osiguravaju sredstva za pokretanje startap i spinog preduzeća, što je jedan od načina podsticanja istraživača da se više uključe u aktivnosti transfera znanja i tehnologija, te uspostavljanje startap i spinof preduzeća u okviru Sveučilišta.

Kako je objašnjeno, jedan od primjera rada STEP RI u pružanju podrške istraživačima u komercijalizaciji rezultata istraživanja je primjer podrške koju STEP RI pruža istraživačima sa Medicinskog i Tehničkog fakulteta u komercijalizaciji rezultata zajedničkog rada u vidu anatomskog modela nosnih šupljina i paranazalnih sinusa pod nazivom "3D Fess Slices". Ovaj 3D štampani model služi za lakše i kvalitetnije savladavanje nastava anatomije i otorinolaringologije. Uz posredovanje STEP RI potpisan je ugovor između Medicinskog fakulteta i firme Tabletop iz Rijeke, koja će proizvoditi anatomske modele tehnikom trodimenzionalnog štampanja i plasirati ih na tržište.

Nataša Jakominić Marot i Maja Skočanić iz Centra za upravljanje EU projektima Sveučilišta (CEUP) predstavile su model rada Centra i izazove sa kojima se osoblje Centra susrelo prilikom realizacije evropskih projekata nakon što je Hrvatska postala članica Evropske unije.

Inače, CEUP pruža podršku članicama Sveučilišta prilikom pripreme i realizacije evropskih projekata kroz: podršku prilikom prijave i upravljanja projektima, umrežavanje, te kroz edukaciju, savjetovanje i informisanje. Prije 2013. godine CEUP je pružao sveobuhvatnu podršku na Sveučilištu za evropske projekte (FP6/7, Tempus, IPA i sl.), a nakon 2013. godine su se ograničili na rad sa infrastrukturnim fondovima za izgradnju kampusa i studenstkih domova Sveučilišta, kao i nabavke istraživačke opreme.

Model polu-integrisanog univerziteta u okviru kojeg Sveučilište funkcioniše, u kojem su fakulteti zasebna pravna lica u odnosu na Sveučilište, te u okviru kojeg kao dio pravnog lica Sveučilišta funkcionišu zasebno odjeli (koji ispunjavaju istu funkciju kao i fakulteti), pokazao se kao dobar model kada su u pitanju aplikacije na pozive za projekte gdje postoje ograničenja broja aplikacija po pravnom licu, ali je pokazao i svoje manjkavosti u drugim aspektima upravljanja projektnim ciklusom, naročito prilikom angažovanja osoblja u projektima, kao i uspostavljanja konzorcijuma u kojima istovremeno kao partner istupa i Sveučilište, ali i određeni fakultet kao zasebna pravna lica.