Simpozijum „Demografska politika u Republici Srpskoj – stvarnost i potrebe“

Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske u saradnji sa Univerzitetom u Banjoj Luci i Univerzitetom u Istočnom Sarajevu organizovala je 04. decembra 2014. godine u Banjoj Luci simpozijum „ Demografska politika u Republici Srpskoj – stvarnost i potrebe“.



Osim uglednih naučnih radnika sa dva javna univerziteta u Republici Srpskoj, te univerziteta i instituta u Srbiji, Simpozijumu koji je održan u prostorijama ANURS- a, prisustvovali su i predsjednik Narodne skupštine RS, ministar prosvjete i kulture u Vladi RS, pomoćnici ministara, predstavnici Grada Banja Luka, te Rektor i prorektori Univerziteta u Banjoj Luci. Svima njima dobrodošlicu na skup je poželio akademik Dragoljub Mirjanić, ističući da Akademija često organizuje naučne skupove sa tematikom bitnom za sveukupni razvoj RS, ali da ovaj skup ima specifičnu težinu jer se bavi jednom zaista gorućom problematikom.

Simpozijum je otvorio predsjednik Akademije prof. dr Rajko Kuzmanović potvrđujući da je tema kojom se bavi od izuzetnog značaja za Republiku Srpsku. „Činjenica da je na djelu demografska recesija, nedovoljno rađanje, drastičan pad nataliteta, otvorena depopulizacija i starenje stanovništva, je snažan alarm svima koji na bilo koji način mogu uticati na poboljšanje stanja - da to i čine“, rekao je akademik Kuzmanović, naglašavajući da će na skupu govoriti kompetentni ljudi, naučni radnici koji nisu opterećeni politikom i ideologijom koja bi ovaj skup mogla pogrešno usmjeriti, i koji će kroz svoja izlaganja i preporuke dati doprinos u sagledavanju potreba za adekvatnijim mjerama populacione politike, a sve u cilju zaustavljanja negativnih demografskih tendencija na prostoru Republike Srpske.

Prije nego je počeo radni dio Simpozijuma, prisutnima se obratio i predsjednik Narodne skupštine RS Nedeljko Čubrilović. „Iskreno me obradovala tema o kojoj se na ovom skupu govori, a pogotovo što je ideja o njegovom organizovanju došla od ljudi koji mogu mnogo da doprinesu pozitivnim promjena kada je riječ o demografskoj slici RS. Struka ovdje mora da kaže svoju riječ, ali ona nije sama sebi dovoljna. Ne dobijemo li odavde jasne zaključke i preporuke koji će biti putokaz, ala i neka vrsta pritiska prema izvršnoj i zakonodavnoj vlasti, nismo ništa uradili“, naglasio je predsjednik Narodne skupštine RS.

U nastavku Simpozijuma uslijedilo je izlaganje pojedinačnih referata profesora i naučnih radnika sa Univerziteta u Banjoj Luci, Univerziteta u Istočnom Sarajevu, i Univerziteta u Novom Sadu.

Prof. dr Draško Marinkovića, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, kroz izlaganje na temu „Demografska slika Republike Srpske na početku XXI vijeka“  predočio je niz podataka koji su porazni po RS u demografskom smislu, te naglasio  neophodnost  provođenja mjera  populacione politike koje bi uticale na zaustavljanje negativnih tendencija.

Podsjećajući da je u prošloj godini Republika Srpska  imala najmanji broj živorođene djece otkad postoji, prof. Marinković je istakao da je negativan prirodni priraštaj jedan od  demografskih faktora koji najviše doprinose stanju koje trenutno imamo. „ U periodu  od 2002. do 2013. godine razlika u brojnu umrlih i rođenih iznosi -34. 750 hiljada lica, a ono što posebno zabrinjava je činjenica da prirodni  priraštaj  iz godine u godinu opada, odnosno povećava se ova razlika.  U 2013 imamo negativan prirodni priraštaj -4468 lica, što je za 32 odsto veći broj umrlih nego rođenih“.

Profesor Marinković je istakao da je na više od 80 odsto prostora RS prisutan demografski deficit i da u poređenju sa 1991. godinom,  samo u 13 opština i gradova imamo povećanje broja stanovnika: „Stopa nataliteta je svega 7,2 odsto. Ako pogledamo period od 1999. do 2013. vidjećete da se natalitet smanjio za trećinu , a da se mortalitet povećao za 30 odsto. Iz godine u godinu sve nam se manje djece rađa. Za zamjenu generacija u RS bi svake godine trebalo da se rodi 16. 691 dijete, što znači da sada svake godine fali 7.100 djece, a to je više od 40 odsto“.



Imajući sve ovo u vidu, projekcije demografskog stanja u narednom periodu, su jako loše, istakao je prof.Marinković: „Ako postojeće negativne tendencije budu nastavljene, za 3 -4 godine broj stanovnika bi se smanjio na 1.100.000, do 2050. godine Republika Srpska bi imala 800.000 hiljada stanovnika, a možete zamisliti kako bi to izgledalo u još daljoj budućnosti ako se ne primijene neke mjere populacione politike“.

Uz napomenu da su i do sada postojale određene institucionalne aktivnosti, prof. Marinković je naglasio da se u narednom periodu mora više raditi na sistematizaciji tih mjera i njihovom usmjeravanju ka tome da one daju rezultate; da bi trebalo razmišljati o razdvajanju socijalnih i populacionih mjera i uvođenju specifičnih mjera populacione politike za pojedina područja. Populaciona edukacija i promocija reproduktivnog zdravlja, pogotovo među mladim ljudima, takođe je jedna od preporuka koje je iznio prof. Marinković, a među njima posebno mjesto zauzima izrada strategije demografskog razvoja RS.

U nastavku Simpozijuma svoje referate izlagali su dr Stevo Pašalić, profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu , na temu „Posljedice budućih demografskih promjena u Republici Srpskoj;  dr Mira Mandić, profesor  Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, na temu „Geoprostorne posljedice demografskog razvoja Republike Srpske u kontekstu promjena naseobinskog sistema“, te  prof. dr Branislav Đurđev, sa Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu, na temu „Demografski razvoj i populaciona politika Republike Srbije“.



Nakon toga uslijedila je promocija knjige „Demografske determinante populacione politike Republike Srpske“, autora prof. dr Draška Marinkovića, o kojoj su, osim autora, govorili prof. dr Branislav Đurđev i prof. dr Mirjana Rašević iz Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka iz Beograda.

Prof. Rašević, je u nastavku simpozijuma imala izlaganje na temu „Seksualno i reproduktivno zdravlje u Srbiji, sa posebnim osvrtom na krizu rađanja“, dok je prof. dr Nenad Babić, sa Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci govorio na temu „ Procjena stanja reproduktivnog zdravlja stanovništva Republike Srpske. Tema izlaganja prof. dr Brace Kovačevića sa Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Banjoj Luci, bila je „Savremene društvene promjene – kriza porodice i depopulacija“, a doc. dr Darko Radić sa Pravnog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci imao je referat na temu „Pravni aspekti roditeljstva i zaštita prava djeteta“.

Po završetku pojedinačnih izlaganja uslijedila je diskusija, uz napomenu da će zaključci i peporuke sa ovog skupa biti objavljeni u zborniku radova, zajedno sa svim izloženim referatima.