Održana prezentacija o oporezivanju duvana i duvanskih proizvoda

Ukupna prevalencija pušenja među odraslim u Bosni i Hercegovini je na izrazito visokom nivou i iznosi 41,1 odsto, dok je prevalencija svakodnevnog pušenja 40 odsto.
 
Ovo je jedan od rezultata istraživanja koje je sproveo istraživački tim Univerziteta u Banjoj Luci u 2020. godini, a koji su predstavljeni na prezentaciji pod nazivom „Prevalencija i poreska evazija duvana i duvanskih proizvoda u BiH: stanje i izazovi“ održane 30. novembra 2020. godine putem ,,Zum’’ platforme. 

Cilj prezentacije bio je da se predstave rezultati istraživanja provedenog u 2020. godini u Bosni i Hercegovini, a u okviru projekta „Ubrzavanje napretka u oporezivanju duvana i duvanskih proizvoda u zemljama sa niskim i srednjim prihodom“, te da se prodiskutuju moguće sistemske promjene u oblasti oporezivanja duvana i duvanskih proizvoda.

Ovaj događaj, okupio je ukupno 15 predstavnika iz sedam intuicija. Pored predstavnika istraživačkog tima sa Univerziteta u Banjoj Luci, okupljenog od predstavnika Centar za preduzetništvo i transfer tehnologija – CPTT, Ekonomskog fakulteta i Fakultet političkih nauka kao partnera u projektu iz BiH, učešće su uzeli i predstavnici Instituta ekonomskih nauka iz Beograda kao koordinatori projekta za region Zapadnog Balkana, Uprave za indirektno oporezivanje BiH, Ministarstva finansija Republike Srpske, Fiskalnog savjeta Republike Srpske, Zavoda za javno zdravstvo Federacije BiH, te nevladine organizacije PROI. 

Rezultate do kojih je došao istraživački tim Univerziteta u Banjoj Luci predstavili su rukovodilac projekta mr Anđela Pepić, te istraživači Ljubiša Mićić, ma i mr Borislav Vukojević, i doc. dr Dragan Gligorić, koordinator istraživačkih aktivnosti projekta. 

„Rezultati istraživanja pokazuju da više od 90 odsto odraslih ispitanika odraslih u BiH nemaju naviku korišćenja drugih duvanskih proizvoda osim industrijskih cigareta i ručno pravljenih cigareta. Visokoj prevalenciji pušenja doprinosi i niža cijena duvanskih proizvoda u BiH u odnosu na prosjek EU koji je u 2018. godini bio 4,89 evra“, pokazalo je istraživanje.

Prema istraživanju, prosječna cijena plaćena za pakovanje od 20 komada proizvedenih cigareta u 2019. godini bila je 2,50 evra, a za kutiju ručno motanih cigareta u kojoj je isti broj bila je 1,48 evro.

„Cijena duvanskih proizvoda još nije na dovoljno visokom nivou da podstiče na prestanak pušenja. Čak 54,6% odraslih obuhvaćenih istraživanjem, nije promijenilo svoje navike pušenja nakon posljednjeg porasta cijena, a samo 1,8% je privremeno prestao da puši¬¬¬¬“, navodi se dalje.  

U istraživanju tima sa Univerziteta u Banjoj Luci, navodi se cijene duvanskih proizvoda igraju značajnu ulogu u motivaciji za prestanak pušenja. Tako, jedan od tri trenutna pušača koji su pokušali da prestanu s pušenjem tvrdi da je porast cijena cigareta ključni razlog za prestanak pušenja. Rast cijena je takođe drugi najznačajniji razlog za smanjenje intenziteta pušenja, pa 37,2 odsto odraslih ispitanika koji danas puše manje nego prije navodi to kao razlog.

Analiza je ukazala da je veličina ilegalnog tržišta ekstremno velika, a koja prema ovom istraživanju obuhvata 33,1 odsto ukupnog prometa duvana i duvanskih proizvoda na teritoriji Bosne i Hercegovine. 

Projekat „Ubrzavanje napretka u oporezivanju duvana i duvanskih proizvoda u zemljama sa niskim i srednjim prihodom“ (eng. “Accelerating Progress on Tobacco Taxes in Low-and Middle Income countries“) realizuje Centar za preduzetništvo i transfer tehnologija Univerziteta u Banjoj Luci, uz finansijsku podršku Blumberg fondacije iz Sjedinjenih Američkih Država, putem Univerziteta Ilinois iz Čikaga kao krovne organizacije i Instituta ekonomskih nauka Beograd kao regionalnog koordinatora na prostoru Zapadnog Balkana.

Prilog 1 – Prezentacija